به گفته دکتر میثم شکری ساز وجدان کاری مفهومی است که بارها آن را شنیده ایم. اما شاید کمتر کسی با معنای واقعی این کلمات آشنا باشد. تا به حال از خود پرسیده اید که اهمیت وجود وجدان شغلیبرای پیشبرد درست و منظم کارها چقدر زیاد است. در واقع مفهوم اصلی این کلمات این است که فرد با مسئولیت پذیری بالایی نسبت به اجرای فرامین محوله به خود تلاش نماید. این تلاش باید دارای ساختاری پویا و در عین حال تاثیر گذار باشد. در واقع مفهوم اصلی که از این کلمات متصاعد می شود وجود یک نظام ارزشی با ثبات در ساختار درونی انسان ها می باشد. تبعیت از این نظام ارزشی می تواند دارای نمود بیرونی نیز باشد. در نتیجه توجه به مسئولیت پذیری در محیط کار سبب می شود تا امور اقتصادی با نظم و ساختاری به هم پیوسته توسط افراد با وجدان اجرایی شود. البته داشتن وجدان فردی تابع عوامل مختلف مانند عوامل فرهنگی، سازمانی، تربیتی و اعتقادی می باشد.
اما در این بین نقش رفتار و برخورد سازمانی با کارکنان در افزایش میزان وجدان کاری و مسئولیت پذیری کارمندان بیشتر از سایر عوامل می باشد. در نهایت در سازمان های مختلف توجه به وجدان باید به عنوان یک اصل مهم و یک پروتکل اجرایی برای تمامی کارمندان تعریف شود. در نهایت می توان اینگونه بیان نمود که وجدان رفتاری است که از عوامل بیرونی مانند اولویت های درون سازمانی و همچنین باورهای اعتقادی و فردی ما شکل می یابد. همچنین باید بدانیم که وجدان، انضباط سازمانی و اخلاق کاری همگی با همدیگر دارای ارتباطی نزدیک و پیوسته می باشند.
افراد مختلف وجدان شغلی را چگونه تعریف می کنند؟
از دیدگاه دکتر میثم شکری ساز در واقع وجدان کاری یک نوع تعهد رفتاری است. در نهایت افراد شاغل به منظور رعایت اصول سازمانی و اجرای به یک توافق کلی دست یافته اند که تحت عنوان وجدان معرفی می شود. این رفتار به گونه ای شکل گرفت است که حتی اگر در سازمان نظارت دقیقی هم وجود نداشته باشد باز هم افراد با دقت و حس انضباط ویژه به اجرای وظایف خود می پردازند. در نهایت کسانی که از وجدان برخوردار هستند به راحتی می توانند میان خوب و بد تمایز قائل شوند. شناخت خوب و بد می تواند برای افراد نوعی الزام رفتاری برای دوری از زشتی ها ایجاد می کند. در نهایت این نوع طرز فکر می تواند بر اجرای اصول سازمانی نیز موثر باشد و کارها با وجود وجدان با انضباط و اخلاق کاری اجرایی خواهد شد.
در نهایت وجود بالاترین سطح از وجدان در هر جامعه ای می تواند آن جامعه را به یک مدینه فاضله تبدیل نماید. در چنین فضایی هر فرد در هر نقطه ای که قرار گرفته است سعی می کند تا کارها را با بالاترین سطح کیفیت اجرایی نماید. اینگونه افراد می توانند با بهینه سازی و توجه به این اصل مهم در جهت اجرایی نمودن کارها عمل نمایند. وجود وجدان شغلی سبب می شود تا افراد شاغل از حالتی نظام مند و سیستماتیک در مجموعه های اقتصادی و خدماتی که در آنها شاغل می باشند تبعیت کنند.
شناخت انواع حالت های وجدان شغلی
از دید دکتر میثم شکری ساز وجدان شغلی در هر فرهنگی به عنوان یک ارزش اخلاقی در نظر گرفته می شود که دارای ساختاری کاملا همگون و یکسان می باشد. در واقع اهمیت وجدان شغلی در جامعه سبب می شود تا کارها به صورت کاملا منظم و هدفمند اجرایی شوند. در نتیجه هر فرد بنا بر موقعیت شغلی خاص خود در اجرای وظایف محوله بالاترین توجه را نشان خواهد داد. در نهایت وجود وجدان شغلی سبب افزایش قدرشناسی در سیستم های درون سازمانی و توجه به نیازهای کارمندان شاغل در این فضاها می شود. در نتیجه عموما در اینگونه سازمان ها طرز برخورد با کارمندها به شکلی خاص و محترمانه می باشد. این حجم از توجه به نیروهای فعال در مجموعه سبب افزایش حس وفاداری و تابعیت آنها از قوانین و مقررات مجموعه خواهد شد. در نهایت می توان وجدان شغلی را شاخه از اخلاق در نظر گرفت که به شناخت درست و نادرست، صلاح و نا صلاح از هم منجر خواهد شد.
تعریف موردی ساختار مختلف ابعاد وجدان کاری
به اعتقاد دکتر میثم شکری ساز ابعاد وجدان کاری را می توان بر چهار قسم طبقه بندی نمود. البته هر یک از شاخه های وجدان دارای تعریف منحصر به فردی می باشند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت. در ابتدا لازم است تا به این نکته اشاره نماییم که وجدان به چهار شاخه اصلی وجدان عمومی کار، وجدان حرفه ای، وجدان سازمانی و وجدان رابطه ای گروهی تقسیم بندی می شود.
تعریف کلی وجدان عمومی کار
در واقع وجدان عمومی کار همان تمایل عمومی عاطفی می باشد که در بین بیشتر افراد جامعه وجود دارد و آنها را ملزم به رعایت حقوق یکدیگر به ویژه در محیط های کاری می کند. در نهایت برای اینکه افراد از وجدان شغلی بهره مند باشند نیاز است تا نوعی احساس تعلق به محیط کلی جامعه در آنها وجود داشته باشد. وجود حس تعلق نسبت به محیط زندگی و انسان های دیگر ساکن در جامعه سبب می شود تا در محیط اجتماعی زندگی ما نوعی انسجام اجتماعی قوی شکل گیرد.
تعریف وجدان حرفه ای
این احساس نیز از یک نوع خاص از تعلق خاطر فردی شکل می گیرد. در این نوع از تعلق خاطر فرد نسبت به شغل و حرفه خود احساس تعلق دارد. این نوع حس تعلق از میزان روابط درون شغلی و تعامل افرادی که در شغل هایی خاص فعالیت می کنند بستگی دارد. در نهایت هر چقدر روابط افراد در یک شغل نزدیک تر باشد عموما میزان وجدان حرفه ای نیز در میان افراد افزایش خواهد یافت.
تعریف کلی وجدان سازمانی
در این نوع خاص از وجدان شغلی افراد بنا بر حس همذات پنداری موجود در یک سازمان نسبت به ارزش های موجود در سازمان دارای حس مسئولیت پذیری بالایی هستند.
تعریف کلی وجدان رابطه ای گروهی
به گفته دکتر میثم شکری ساز در واقع در این روش نیز میزان تمایل و علاقه فردی اعضای یک گروه سبب می شود تا شکل خاصی از وجدان شغلی شکل گیرد که تحت عنوان وجدان رابطه ای گروهی شناخته می شود. در نهایت وجدان شغلی یک امر فردی می باشد و اجرای آن تابع قوانین ویژه ای نمی باشد.
این مطلب ادامه دارد…