منحنی فراموشی ابینگهاوس از دید دکتر میثم شکری ساز

به گفته دکتر میثم شکری ساز منحنی فراموشی ابینگهاوس نامی است که هرمان ابینگهاوس برای مطالعات خود در رابطه با ظرفیت مغز انسان قرار داده است. ابینگهاوس با مطالعه بر روی عملکرد مغز انسان به این نتیجه رسید که مغز برای به خاطر سپردن اطلاعات دارای ظرفیت مشخصی است. یعنی مغز انسان برای ایجاد فضای کافی برای ثبت داده های جدید اقدام به فراموشی داده های قدیمی می نماید. شاید این موضوع برای افراد عادی جامعه اهمیت چندانی نداشته باشد. اما زمانی که بحث یادگیری برای دانش آموزان، داوطلبان کنکور و دانشجوها باشد به خاطر سپردن داده ها اهمیت زیادی پیدا می کند.

معرفی منحنی ابینگهاوس و نقش آن در یادگیری

از دیدگاه دکتر میثم شکری ساز برای هر یک از ما فراموشی دانشی که با دقت و در طول زمان به خاطر سپرده ایم اتفاق افتاده است. در واقع عدم تکرار مطالب می تواند به مغز این پیام را بدهد که مطلب دریافت کرده فاقد اهمیت می باشد. در نتیجه مغز نیز برای ثبت مطالب مهمتر اقدام به حذف این داده ها می نماید. در واقع منحنی فراموشی ابینگهاوس ترسیم گرافیکی از فرایند فراموشی داده ها در مغز انسان می باشیم.در صورت بی توجهی نسبت به حفظ داده ها به مرور زمان این داده ها در مغز کم رنگ و در کل ناپدید می شوند.

در واقع روند فراموشی داده ها در مغز توسط منحنی فراموشی ابینگهاوس به صورت تصاعدی صورت می گیرد. این امر یعنی اینکه بیشتر حجم داده هایی که از مغز انسان پاک می شود در همان روزهای اولیه ی آموزش انجام می شود. در نهایت به تدریج روند فراموشی داده ها در طی زمان طولانی کاهش می یابد. در نهایت اگر منحنی ابینگهاوس وجود نداشت بسیاری از ما تنها با مطالعه یک کتاب می توانستیم تمامی داده های آن را به خاطر بسپاریم. در نتیجه دیگر ما برای افزایش دانش خود نیازی به طی دوره های سخت آموزشی نداشتیم.

بررسی مهمترین عواملی که بر این منحنی اثر دارند

طبق صحبت های دکتر میثم شکری ساز هرمان ابینگهاوس روانشناس آلمانی بود که در قرن 19 میلادی به ماهیت از دست داده حافظه در طول زمان پی برد. با شناخت ماهیت تصاعدی فراموشی داده ها در مغز ابینگهاوس موفق شد عواملی را که بر این موضوع تاثیر دارند را نیز شناسایی کند. در واقع توانایی ثبت اطلاعات و به خاطر سپردن آنها در مغز به عوامل متعددی وابسته می باشد. در ادامه قصد داریم به بررسی موردی برخی از این عوامل بپردازیم.

تاثیر قدرت خاطره ها در سرعت فراموشی داده ها

از دیدگاه دکتر میثم شکری ساز خاطرات در واقع ثبت وقایعی می باشند. عموما این وقایع در طول زندگی برای هر یک از ما رخ داده اند و در زندگی ما دارای اهمیت می باشند. حال بر اساس موقعیت زمانی و مکانی برخی از خاطره ها برای ما از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند. در نتیجه مغز نیز به صورت فعال تری در جهت حفظ این خاطرات عمل می نماید. این در حالی است که مغز عموما خاطرات کم اهمیت را با سرعت بیشتری به فراموشی می سپارد. در نهایت برای افزایش سرعت یادگیری و همچنین به خاطر سپردن مطالب بهتر است از این ویژگی مغز استفاده نمود.

گذر زمان و تاثیر آن بر فراموشی داده ها

منحنی فراموشی ابینگهاوس دارای روند تصاعدی می باشد. پژوهش ها نشان می دهند که مردم 90 درصد از مطالبی را که آموزش می بینند را در روزهای اول فراموش می کنند. در نهایت همین امر می تواند به عنوان عامل با اهمیت برای فراموشی داده ها در نظر گرفته شود.

معرفی اصول کلیدی موثر بر منحنی فراموشی ابینگهاوس

یکی دیگر از مواردی که در منحنی ابینگهاوس به آن پرداخته می شود عدم به کارگیری داده ها و اطلاعات دریافتی در فعالیت های روزانه می باشد که می تواند سبب فراموشی داده ها شود. در نهایت اگر ما انتظار بیشتری برای کاربرد دانش های کسب شده داشته باشیم روند فراموشی داده ها سرعت بیشتری می یابد. برای مثال اکثر دانش آموزان مباحثی مانند الگوریتم و مشتق را با گذر زمان و نزدیک شدن به زمان کنکور فراموشی می کنند. بر اساس نظریه ابینگهاوس اگر مطالب آموزش داده شده در زندگی روزانه قابل استفاده باشد احتمال فراموشی آنها تا حد قابل توجهی کاهش می یابد. البته به غیر از کاهش سرعت فراموشی به طور قطع یادگیری نیز در این شرایط سریعتر اتفاق می افتد. در نهایت یادگیرندگان مطالب آموزشی می توانند با معنا دار نمودن داده ها سرعت اموزش خود را افزایش دهند. همچنین آنها می توانند سبب کاهش سرعت فراموشی داده ها در ذهن خود شوند. 

بررسی نکات کلید در بحث کاربرد منحنی در امر آموزش

نکته دومی که در شناخت نوع عملکرد منحنی ابینگهاوس باید در نظر گرفت این می باشد که هر چه محتوای بیشتری به مغز فرستاده شود مدت زمان مورد نیاز برای پردازش این حجم از داده نیز افزایش خواهد یافت. همچنین همگی ما می دانیم که یادگیری اولیه یک مفهوم همواره سخت تر از زمانی است که ما قصد یادگیری مجدد همان مفهوم را داریم. نکته دیگری که می تواند بر باقی ماندن یک مطلب در حافظه نقش داشته باشد مدت زمانی می باشد که برای آموزش صرف شده است. در نهایت هر چقدر زمان بیشتری برای یادگیری یک مطلب اختصاص دهیم پایداری آن در مغز ما بیشتر خواهد بود. البته پیشینه ذهنی فرد یادگیرنده و قدرت حافظه او نیز می تواند بر مدت زمان حفظ اطلاعات دریافتی موثر باشد.

منحنی فراموشی لایتنر چیست و چه کاربردی دارد؟

در واقع منحنی یادگیری یا همان نظریه ابینگهاوس به مفهوم اندازه گیری سرعت تسلط پیدا کردن در یک مهارت می باشد. این منحنی غالبا در ساختار یک منحنی ساده به نمایش گذاشته می شود. به اعتقاد دکتر میثم شکری ساز عمدتا متخصصان از این منحنی به منظور بررسی همبستگی میان عملکرد فرد یادگیرنده و میزان تلاشی که برای یادگیری صرف نموده است استفاده می نمایند. در نهایت آنچه توسط این تئوری مورد بررسی قرار  می گیرد این مورد می باشد که زمان در افزایش توانایی یادگیری افراد تاثیرگذار می باشد.

این مطلب ادامه دارد…