کارآفرینی فقط به داشتن یک ایده خوب محدود نمی‌شود. چیزی که باعث می‌شود یک کارآفرین سختی‌ها را تحمل کند و به مسیرش ادامه دهد، انگیزه است. انگیزه، عامل مهمی برای حرکت در مسیر کارآفرینی است. بدون انگیزه، حتی بهترین ایده‌ها هم به نتیجه نمی‌رسند.
کارآفرینان موفق، فقط ایده‌پردازهای خوبی نیستند، در واقع افرادی هستند که می‌دانند چطور خودشان را در طول مسیر، فعال و پرانرژی نگه دارند. آن‌ها از انواع مختلف انگیزه استفاده می‌کنند تا با شکست‌ها و چالش‌ها کنار بیایند و در نهایت رشد کنند.
در این مقاله، تعریف انگیزه و انواع آن را توضیح می‌دهیم، سپس نقش آن‌ها را در کارآفرینی بررسی می‌کنیم و در نهایت، نکاتی برای بالا نگه داشتن انگیزه ارائه می‌دهیم.
انگیزه چیست و اهمیت آن برای موفقیت در کسبوکار
انگیزه یعنی دلیلی که باعث می‌شود کاری را شروع کنیم و ادامه بدهیم. وقتی کسی تصمیم می‌گیرد کسب‌و‌کاری راه بیندازد، معمولاً دلیل محکمی پشت این تصمیم وجود دارد، این دلیل همان انگیزه است.
در کارآفرینی، انگیزه نقشی اساسی دارد. بدون آن، حتی اگر سرمایه و تخصص وجود داشته باشد، کار پیش نمی‌رود. انگیزه به کارآفرین کمک می‌کند در روزهای سخت از پا نیفتد، ایده‌های جدید بدهد، با ریسک‌ها روبه‌رو شود و برای رسیدن به هدف تلاش کند.
مثلاً وقتی کسی می‌خواهد از شغل کارمندی جدا شود و کسبوکار خودش را راه بیندازد، باید با ترس، عدم اطمینان و حتی مخالفت اطرافیان روبه‌رو شود. در این شرایط، چیزی که به او کمک می‌کند رو به جلو حرکت کند و دست از تلاش برندارد، انگیزه قوی درونی یا بیرونی اوست.
انواع انگیزه
انگیزه دو نوع دارد، یا بیرونی است و یا درونی. هر دو نوع انگیزه بیرونی و درونی در کنار هم هستند که انرژی شما را بالا نگه می‌دارند.
در ادامه انگیزه درونی و انواع آن و انگیزه بیرونی و انواع آن را بررسی می‌کنیم.
انواع انگیزه درونی (Intrinsic Motivation)
انگیزه درونی از درون فرد می‌آید، نه از پاداش بیرونی. یعنی وقتی کسی فقط به خاطر علاقه یا حس رضایت شخصی کاری را انجام می‌دهد، از انگیزه درونی استفاده کرده است. در کارآفرینی، انگیزه درونی خیلی مهم است، چون باعث می‌شود فرد حتی وقتی پاداش مالی یا تشویق بیرونی وجود ندارد، همچنان با انرژی ادامه دهد.
در ادامه چند نوع انگیزه درونی را بررسی می‌کنیم:
- علاقه شخصی: وقتی کسی از انجام یک کار لذت می‌برد، بدون اینکه منتظر پاداش باشد، از انگیزه درونی استفاده می‌کند. مثلاً کارآفرینی که عاشق طراحی لباس است، حتی در روزهای سخت هم از طراحی دست نمی‌کشد.
- رشد فردی: بعضی‌ها فقط می‌خواهند مهارت‌های خودشان را بالا ببرند و چیزهای جدید یاد بگیرند. برای این افراد، رشد شخصی خودش یک پاداش است. این انگیزه باعث می‌شود کارآفرینان برای بهتر شدن دائماً آموزش ببینند و تجربه کسب کنند.
- حس معنا و هدف: وقتی کسی احساس می‌کند کاری که انجام می‌دهد مهم است و به دیگران کمک می‌کند، انگیزه درونی او بالا می‌رود. مثلاً کارآفرینی که در حوزه محیط زیست کار می‌کند، با این انگیزه پیش می‌رود که در حال نجات زمین است.
- استقلال و آزادی: کارآفرینانی که دوست دارند برای خودشان تصمیم بگیرند و تحت نظر دیگران نباشند، انگیزه درونی قوی دارند. استقلال برای آن‌ها یک ارزش مهم است که به‌خاطرش سختی‌ها را تحمل می‌کنند.
انواع انگیزه بیرونی (Extrinsic Motivation)
برخلاف انگیزه درونی، انگیزه بیرونی به کمک عوامل بیرونی در فرد ایجاد می‌شود. یعنی فرد کاری را انجام می‌دهد تا به چیزی برسد یا از چیزی دور بماند. این انگیزه‌ها هم در کارآفرینی نقش مهمی دارند و گاهی می‌توانند باعث شروع یک کسبوکار یا ادامه آن شوند.
- پاداش مالی: بسیاری از کارآفرینان، به امید درآمد بیشتر کسبوکار راه می‌اندازند. رسیدن به سود بالا، خرید خانه، سرمایه‌گذاری یا بالا رفتن کیفیت زندگی از دلایل مهمی هستند که انگیزه بیرونی مالی ایجاد می‌کنند.
- موقعیت اجتماعی: بعضی افراد دوست دارند دیده شوند و اعتبار یا احترام اجتماعی به دست آورند. موفقیت در کسبوکار برای آن‌ها راهی برای رسیدن به جایگاه اجتماعی بهتر است. این انگیزه باعث می‌شود فرد برای ساخت برند شخصی یا شبکه‌سازی تمرکز کند.
- تشویق و تایید دیگران: گاهی انگیزه از بازخورد مثبت دیگران می‌آید. تعریف خانواده، مشتریان یا رسانه‌ها می‌تواند به کارآفرین انرژی بدهد. این نوع انگیزه باعث می‌شود فرد تلاش کند نتایجش مورد توجه قرار بگیرد و دیگران او را تشویق کنند.
- رقابت: برخی کارآفرینان، وقتی رقیبی موفق می‌بینند، انگیزه پیدا می‌کنند که خودشان را ثابت کنند. رقابت سالم باعث پیشرفت می‌شود و فرد را وادار می‌کند بیشتر تلاش کند.
چگونه از هر نوع انگیزه در کارآفرینی استفاده کنیم؟
برای موفقیت در کارآفرینی، شناخت انگیزه کافی نیست. باید بلد باشیم چطور از آن‌ها استفاده کنیم. در این بخش، چند راهکار ساده و کاربردی برای تقویت انگیزه درونی و بیرونی می‌نویسم:
راهکارهایی برای تقویت انگیزه درونی
راهکارهای زیر به شما کمک می‌کنند انگیزه درونی خود را تقویت کنید:
- هدف‌گذاری کوچک و قابل دسترس: وقتی هدف‌های کوتاه‌مدت تعیین می‌کنید، هر بار که به یکی از آن‌ها می‌رسید، حس رضایت درونی در شما ایجاد می‌شود. درنتیجه می‌توانید با علاقه به مسیر خود ادامه دهید.
- دنبال علاقه خودتان بروید: کاری را انتخاب کند که به آن علاقه دارید. علاقه، خستگی را کم می‌کند و باعث می‌شود حتی وقتی نتیجه فوری نمی‌بینید، باز هم ادامه دهید.
- روند رشد خود را ثبت کنید: پیشرفت‌های کوچک را یادداشت کنید یا عکس و ویدیو بگیرید. مرور این مسیر باعث می‌شود قدر زحمت‌های خودتان را بدانید و انگیزه‌تان بالا می‌رود.
- استقلال خود را حفظ کنید: بعضی‌ها وقتی خودشان تصمیم می‌گیرند، بیشتر انگیزه دارند. اگر از این دسته افراد هستید، سعی کنید تصمیم‌های اصلی کسبوکار را خودتان بگیرید.
راهکارهایی برای تقویت انگیزه بیرونی
تقویت انگیزه بیرونی نیز به اندازه انگیزه درونی اهمیت دارد. در ادامه راهکارهایی برای تقویت انگیزه بیرونی را بررسی می‌کنیم:
- با افراد موفق ارتباط برقرار کنید (شبکه‌سازی): حضور در جمع‌های حرفه‌ای باعث می‌شود انگیزه شما بالا برود و روند پیشرفت خود را جدی‌تر دنبال کنید. دیدن افراد موفق و شنیدن تجربه‌هایشان تأثیر زیادی در موفقیت شما دارد.
- برای خودتان پاداش تعیین کند: برای هر موفقیت خود یک جایزه مشخص کند. مثلاً اگر به یک هدف مالی رسیدید، برای خودتان یک سفر یا خرید دلخواه در نظر بگیرید.
- رقابت سالم داشته باشید: با دوستان یا همکاران خود رقابت سالم داشته باشید. مثلاً ببینید چه کسی زودتر به فروش مشخصی می‌رسد و سعی کنید فروش خود را بالاتر ببرید. این نوع رقابت انگیزه بیرونی خوبی برای شما ایجاد می‌کند.
- از دیگران بازخورد بگیرید: از مشتری‌ها، همکاران یا مربیان بازخورد بگیرید. وقتی کسی از کار شما تعریف می‌کند، انرژی‌تان بالا می‌رود. حتی انتقاد سازنده هم باعث پیشرفت می‌شود.
یک مثال واقعی از نقش انگیزه
گاهی یک داستان واقعی بیشتر از توصیه‌های مختلف تأثیر دارد. در این بخش، یک مثال واقعی از کارآفرینی را بررسی می‌کنیم که با استفاده از انگیزه‌های درونی و بیرونی خود توانست به موفقیت برسد.
میثم شکری ساز یکی از چهره‌های شناخته شده در حوزه کارآفرینی در ایران است. مسیر کاری او نشان می‌دهد که چطور می‌شود با ترکیب درست انگیزه درونی و بیرونی، به موفقیت رسید.
جمع‌بندی
کارآفرینی مسیر ساده‌ای نیست. پستی و بلندی زیاد دارد، اما چیزی که باعث می‌شود یک نفر تا آخر مسیر برود و حتی از سختی‌ها لذت ببرد، انگیزه است. اگر انگیزه درونی داشته باشید، از خود مسیر لذت می‌برید؛ اگر انگیزه بیرونی داشته باشید، از رسیدن به نتیجه انرژی می‌گیرید.
شناخت انواع انگیزه و استفاده درست از آن‌ها، مثل یک منبع انرژی در دل یک سفر طولانی است. اگر بلد باشید چطور برای خودتان انگیزه ایجاد کنید، حتی وقتی شرایط سخت می‌شود، باز هم ادامه می‌دهید. کارآفرینان موفق هیچ‌وقت فقط با پول یا فقط با علاقه جلو نرفتند؛ آن‌ها یاد گرفتند چطور از خودشان و از محیط بیرون، انگیزه بسازند و با آن ادامه دهند.
سوالات متداول
1- فرق بین انگیزه درونی و بیرونی چیست؟
انگیزه درونی از علاقه و هدف شخصی ایجاد می‌شود؛ ولی انگیزه بیرونی حاصل پاداش، تشویق یا رقابت بیرونی است. مثلاً اگر کسی به خاطر علاقه‌اش به آشپزی رستوران تاسیس کند، انگیزه‌اش درونی بوده؛ اما اگر فقط برای پول یا شهرت این کار را انجام دهد، این انگیزه بیرونی است.
2- کدام نوع انگیزه، درونی یا بیرونی برای کارآفرینی بهتر است؟
هر دو نوع انگیزه لازم هستند. انگیزه درونی باعث می‌شود از مسیر لذت ببرید و زود خسته نشوید. انگیزه بیرونی کمک می‌کنید هدف‌های خود را مشخص کنید و برای رسیدن به نتیجه، با انرژی بیشتری به کارتان ادامه دهید. مهم‌ترین نکته این است که از هر دو به‌درستی استفاده کنید.
3- اگر انگیزه در مسیر کارآفرینی کم شود، چه کاری باید انجام داد؟
برای این شرایط، چند راه‌حل خوب وجود دارد:
1- چند روز استراحت کنید و از فضای کار فاصله بگیرید.
2- با یک فرد الهام‌بخش صحبت کنید.
3- نتایج قبلی را مرور کنید.
4- هدف‌های کوچک و ساده برای خودتان تعیین کنید تا دوباره وارد مسیر شوید.
4- آیا فقط با انگیزه درونی می‌شود موفق شد؟
شاید امکان پذیر باشد، اما سخت است؛ چون مسیر کارآفرینی موانع زیادی دارد و فشار بیرون قطعا شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر انگیزه بیرونی نداشته باشید، گاهی اوقات سختی‌ها باعث می‌شوند که عقب‌نشینی کنید. ترکیب هر دو نوع انگیزه معمولاً نتیجه بهتری به همراه دارد.