انضباط شخصی، یعنی انجام کارهایی که می‌دانیم برای ما خوب و مفید هستند. البته انضباط شخصی یا اصطلاحاً دیسیپلین (Discipline) زمانی نتیجه می‌دهد که کارهایمان را به‌صورت منظم انجام دهیم؛ حتی وقتی حوصله یا انرژی انجام دادنشان را نداریم.
برخلاف تصور بعضی‌ها، دستیابی به انضباط شخصی اصلاً کار آسانی نیست. این مسیر پُر از وسوسه، بهانه و گاهی خستگی‌های ذهنی است. اما خبر خوب این است که با تمرین‌ها و راهکارهای واقعی می‌توان رفته‌رفته به انضباط شخصی رسید. در ادامه این مطلب، به سراغ راهکارهایی می‌رویم که نتیجه آن‌ها انضباط شخصی واقعی است.
اهمیتِ داشتن انضباط شخصی
انضباط شخصی فقط به معنی سخت‌گیری کردن نسبت به خودتان نیست. این مهارت می‌تواند بخش‌های مختلف زندگی را به سطح بالاتری ارتقا دهد. وقتی منظم و پایبند به تصمیمات خودتان باشید، بسیاری از دغدغه‌ها و استرس‌های روزانه‌تان کم می‌شوند.
موارد زیر، چند دلیل مهم برای اهمیت انضباط شخصی هستند:
- تقویت قدرت تصمیم‌گیری در موقعیت‌های دشوار زندگی یا کاری
- کاهش حداکثری استرس و آشفتگی‌های ذهنی
- کمک به ساخت عادت‌های مثبت و پایدار
- پیشرفت واقعی در زندگی شخصی و کاری
- افزایش اعتمادبه‌نفس و عزت نفس
- مدیریت هوشمندانه زمان و انرژی
13 راهکار برای ایجاد انضباط شخصی
ایجاد انضباط شخصی فقط با شعار دادن به موفقیت تبدیل نمی‌شود. باید تمرین کرد و گام‌به‌گام جلو رفت. حتی اگر در میانه راه عقب افتادید، ناامید نشوید و دوباره شروع کنید. در ادامه، با 13 راهکار ساده اما مؤثر آشنا می‌شوید که کمک بزرگی برای ایجاد و تقویت انضباط شخصی هستند:
1- اهداف کوچک و مشخصی را تعیین کنید
اگر از همان اول به سراغ اهداف خیلی بزرگ بروید، به احتمال زیاد شکست می‌خورید. بنابراین، بهتر است که همیشه از اهداف کوچک و قابل اندازه‌گیری شروع کنید. مثلاً به‌جای اینکه بگویید: «می‌خواهم همیشه منظم باشم»، بگویید: «هر روز 10 دقیقه میز کارم را مرتب می‌کنم». این کار حس موفقیت را به ذهن شما می‌دهد و باعث می‌شود که برای قدم‌های بعدی انگیزه داشته باشید.
2- عادت‌های کوچک بسازید
عادت‌های کوچک، ستون‌های انضباط شخصی هستند. مثلاً هر روز در یک ساعت مشخص آب بنوشید، چند دقیقه مطالعه کنید یا چند حرکت ورزشی انجام دهید. در ادامه، انجام دادن این عادات کوچک را به نظم تبدیل کنید. این کارها ظاهراً ساده به نظر می‌رسند؛ اما وقتی تکرار می‌شوند، معجزه می‌کنند! با انجام منظم این عادت‌ها ذهن شما یاد می‌گیرد که به برنامه پایبند بماند. در نتیجه، کم‌کم در کارهای بزرگ‌تر هم انضباط پیدا می‌کنید.
3- وسوسه‌های منفی را کنار بگذارید
یکی از دلایل اصلی شکست در انضباط شخصی، در دسترس بودن وسوسه‌های منفی است. مثلاً اگر می‌خواهید رژیم بگیرید، خوراکی‌های ناسالم را از خانه دور کنید. اگر می‌خواهید کمتر گوشی دستتان باشد، نوتیفیکیشن‌ها را خاموش کنید یا گوشی را دور از دسترس بگذارید. هرچه وسوسه‌های منفی کمتر شوند، انضباط شخصی شما هم بیشتر می‌شود.
4- اولویت‌بندی را بیشتر جدی بگیرید!
یادتان باشد که همه کارها به یک اندازه مهم نیستند. به زبان ساده‌تر، یک همیشه با یک برابر نیست! اگر می‌خواهید منظم باشید، باید یاد بگیرید که کارهای مهم‌تر را در اولویت بگذارید. برای شروع، هر شب یا صبح، سه کاری که باید حتماً انجام شوند را یادداشت کنید. با انجام دادن این کار، ذهنتان کمتر آشفته می‌شود و انرژی‌تان را روی کارهای اصلی می‌گذارید.
5- از قانون ۵ دقیقه‌ای کمک بگیرید
بعضی از کارها خیلی بزرگ، ترسناک و اغراق‌آمیز به‌نظر می‌رسند. در صورتی که در واقعیت اینطور نیستند و همه این بزرگ‌نمایی‌ها کارِ ذهن ما هستند! برای حل این مشکل، با خودتان قرار بگذارید که فقط ۵ دقیقه روی یک کار وقت بگذارید. در اکثر اوقات همان ۵ دقیقه باعث می‌شود که کار مورد نظرتان را ادامه بدهید. این تکنیک برای شروع کارهایی که حوصله‌شان را ندارید، بسیار مفید است.
6- مقدار پیشرفتتان را ارزیابی کنید
یکی از مهم‌ترین بخش‌های انضباط شخصی یا دیسیپلین، دیدن نتایج است. هر روز یا هر هفته پیشرفت خودتان را یادداشت کنید. مثلاً چند روز پی‌درپی ورزش کردید یا چند روز بدون خوردن فست‌فود گذرانده‌اید؟ همه این موارد را در دفتر برنامه‌ریزی یا خاطراتتان یادداشت کنید. این کار به شما انگیزه می‌دهد تا ادامه بدهید و در مسیر بمانید.
7- کارهای سخت‌تر را اول از همه انجام دهید
در ابتدای روز، ذهن و بدن انرژی بیشتری دارند. اگر کارهای سخت یا مهم را اول انجام دهید، احتمال انجام آن‌ها بیشتر می‌شود. با این کار، در ادامه روز احساس سبک‌تری پیدا می‌کنید و با آرامش بیشتری سراغ بقیه کارها می‌روید. به این روش اصطلاحاً «قورباغه‌ات را قورت بده» هم می‌گویند؛ یعنی اول سخت‌ترین کار را انجام بده تا خیالت راحت شود.
8- محیط پیرامون خود را منظم کنید
محیط اطراف روی رفتار ما تأثیر زیادی دارد. وقتی محیط کاری یا خانه شلوغ و نامرتب باشد، تمرکز سخت‌تر می‌شود. بنابراین، سعی کنید که محیط اطرافتان را مرتب، ساده و آرام نگه دارید. مثلاً وسایل اضافی روی میز را جمع کنید یا بخش‌های مشخصی برای هر وسیله در نظر بگیرید. نظم در محیط، به ذهن شما هم نظم می‌دهد.
9- از تکنولوژی به نفع خودتان استفاده کنید
اپلیکیشن‌های مختلفی برای منظم زندگی کردن وجود دارند. مثلاً اپلیکیشن‌هایی برای مدیریت زمان، ثبت عادت‌ها یا حتی برنامه‌ریزی روزانه طراحی شده‌اند؛ از جمله اپ Focus To-Do و Habit Tracker. از این ابزارها استفاده کنید تا یادآوری‌ها و پیگیری کردن کارهایتان آسان‌تر شود. با استفاده هوشمندانه از تکنولوژی، در واقع یک نیروی کمکی قدرتمند برای انضباط شخصی خود استخدام کرده‌اید!
10- پاداش برای خودتان در نظر بگیرید
مغز ما انسان‌ها عاشق پاداش گرفتن است! اگر بعد از انجام یک کار خوب، به خودتان پاداش بدهید، مغز شما آن رفتار را تقویت می‌کند. به طور کلی، پاداش می‌تواند هر چیز ساده‌ای باشد؛ مثل یک لیوان نوشیدنی مورد علاقه، یک استراحت کوتاه یا حتی دیدن یک قسمت از سریال محبوبتان. مهم این است که خودتان را برای پایبندی به انضباط شخصی و دیسیپلین تشویق کنید.
11- با شکست‌هایتان کنار بیایید و از آن‌ها درس بگیرید
هیچ‌کس کامل نیست و هیچ مسیری بدون لغزش وجود ندارد. بنابراین، اگر در مسیر انضباط شخصی یک‌بار شکست خوردید یا از برنامه جا ماندید، خودتان را سرزنش نکنید. مهم این است که دوباره ادامه بدهید و حس گناه را از خودتان دور نگه دارید. با خودتان مثل یک دوست مهربان برخورد کنید این دیدگاه باعث می‌شود که در بلندمدت همچنان منضبط بمانید.
12- خودآگاهی را تقویت کنید
خودآگاهی یعنی شناختن احساسات، افکار و رفتارهای خودتان. وقتی بدانید چه چیزی باعث اهمال‌کاری یا بی‌نظمی‌تان می‌شود، راحت‌تر آن را کنترل می‌کنید. برای تمرین، هر شب چند دقیقه به رفتارهای روزانه‌تان فکر کنید یا آن‌ها را گوشه‌ای بنویسید. با استفاده از این تمرین ساده، آگاه‌تر رفتار می‌کنید و انضباط شخصی بهتری دارید.
13- با افراد منظم و هدفمند در ارتباط باشید
انسان‌ها از همدیگر تأثیر می‌گیرند. وقتی با افرادی در ارتباط باشید که منظم، هدفمند و باانگیزه هستند، رفتار شما هم ناخودآگاه بهتر می‌شود. این افراد می‌توانند الگو، مشوق یا حتی همراه خوبی در مسیر رشد شخصی شما باشند. بنابراین، همیشه در انتخاب اطرافیانتان دقت کنید.
نمونه‌هایی از تاثیر نظم شخصی در زندگی و کار
نظم شخصی فقط در تمیز کردن میز کارتان خلاصه نمی‌شود. آن شخصی که هر روز در یک ساعت مشخص ورزش می‌کند یا 8 لیوان آب می‌نوشد هم در حال نشان دادن نظم شخصی است. بررسی کردن ایمیل‌ها و اولویت‌بندی قبل از شروع کارهای روزانه هم نمونه‌ای از انضباط در کار هستند. این موارد، مثال‌هایی ساده اما کاربردی هستند که در زندگی انسان‌های منضبط دیده می‌شود. این رفتارها نشان می‌دهند که دیسیپلین یا نظم شخصی چقدر در زندگی روزمره‌تان تأثیر دارد.
برای درک بهتر این موضوع به سراغ گفته‌های دکتر میثم شکری‌ساز رفته‌ایم. ایشان، کارآفرین جوانی هستند که بارها درباره اهمیت نظم شخصی برای رسیدن به موفقیت صحبت کرده‌اند. او معتقد است که انسان برای پیشرفت در زندگی و کار، قبل از هر چیز باید خودش را مدیریت کند. به گفته میثم شکری‌ساز، داشتن نظم شخصی یعنی مدیریت زمان، انرژی و تمرکز برای رسیدن به اهداف مختلف. این نکته‌ای است که بسیاری از افراد موفق جهان هم روی آن تأکید دارند.
کلید پیشرفت شما، انضباط شخصی است!
به‌عنوان کلام آخر باید گفت که انضباط شخصی همان کلید طلایی برای باز کردن دروازه‌های پیشرفت است. شاید در ابتدا کمی سختی و چالش سر راهتان سبز شود؛ اما با تمرین، قدم‌های کوچک و ادامه دادن، می‌توان به دیسیپلین یا انضباط شخصی رسید. از همین امروز شروع کنید و اجازه دهید که «نظم» تغییرات بزرگی در زندگی شما ایجاد کند.
پاسخ به سؤالات متداول
1- آیا انضباط شخصی ذاتی است یا می‌توان آن را یاد گرفت؟
خیر؛ انضباط شخصی بیشتر یک مهارت آموختنی است که با تمرین و تکرار به دست می‌آید.
2- اگر یک روز از برنامه‌ام جا ماندم، چه کنم؟
هیچ اشکالی ندارد. خودتان را سرزنش نکنید و دوباره از فردا ادامه دهید
3- چقدر طول می‌کشد تا به انضباط شخصی برسم؟
این موضوع به شخص و اهدافش بستگی دارد. اما به طور معمول، ساخت یک عادت جدید حدود ۲۱ تا ۶۶ روز زمان می‌برد.
4- آیا داشتن برنامه روزانه به ایجاد انضباط شخصی کمک می‌کند؟
بله، داشتن یک برنامه ساده و قابل اجرا یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد نظم در زندگی است.
5- چه کار کنم که انگیزه‌ام برای ادامه دادن بیشتر شود؟
پیشرفت‌های کوچک را یادداشت کنید و برای خود پاداش‌های ساده در نظر بگیرید. همچنین سعی کنید با افراد منظم ارتباط بیشتری داشته باشید.